Liosta focail 13-19

ag corraí	ag corraí - stirring	13
céadghairm an choiligh	the rooster's first crow	13
Meabhraíonn	rembember, remind	13	Ardán seems like a toy town to me. (?)
sa gcaladh	quay, harbour	13
pána	[pána ] pane	13
loinnireach	loinnreach brightness, brilliance, radiance	13
léaschríocha	léas chríocha	13	borders? Beyond the shiny bits?
Éill	[iall ] lace -shoe, leash, strap, lash	13
mhadaí na cogaíochta	dogs of war	13
ag déanamh oirchille	[oirchill ] anticipation, lying in wait for	13
ag faire na huaine	keeping watch over the green	13
Fuil ina slaoda á stealladh	[slaod] drag, flow loads of blood being shed, spilled	13
an bád bán	the emigrant ship	13
nuaíocht	nuaidheacht [nuacht] news	13
scarúint	[scar] separate, diverge, part	13	[scarúint] variant verbal noun
sleasa	[slios] side	13
bothán buailíochta	[bothán] hut, shack, shed buailíochta	13	buailtín - small milking place, threshing place? The póitín shed?
clabhtaí	clouds	14	clouds
huachaise	[uachais] burrow	14
braichlise	[braich] malt	14
súmhaire	[súmhar] juicy	14
scleondrach	[scleondrach] elated	14
tortóga fliucha féarachta	[ tortóg ] clump [ féarach ] grassy (féarmhar)	14	[féarach] pasture wet grassy clumps?
traithnín	dry grass stalk	14	Ní fiú tráithnín é- It's not worth a straw. Leagfá le tráithnín mé - you could've knocked me down with a feather
sliobarna	[liobar] slattern; tatter; loose hanging thing	14
taoille	[ taoide ] tide	14
raic	[raic] fuss, uproar; wreckage	14
dúrud	[ dú ] black, dark; great, intense;evil; unknown	14
teannadh	[ teannadh ] pressure	15
bólaí codlatacha		15
mioscaiseach	[mioscaiseach] malicious	15
cuimlíonn	[cuimil] rub, wipe, fondle	15
caisearbháin	[ caisearbhán ] dandelion	15
teicheadh	[ teitheadh ] flight, retreat; escape, evasion	15
brioscarnacha	brioscarnach crunching crackling crunch, crackle	16
ag líocadh	[ leacaigh ] leacu countersink; collapse ?	16	or is it just licking?
jeacbhuataisí	jeacbhuataisí	16
gcaladh	[caladh ] quay, harbour	16
taobhaíonn	taobhaíonn	16
fearacht	[fearacht ] like	17
suáilcí	[suáilce] blessing, virtue	17
sceanta	[scean ] cut up	17
grifisc	[gramaisc] mob	17
comhcheilg	[comhcheilg ] conspiracy, plot	17
ríthábhachtach	[ rí] very [tábhachtach] consequential, important	17
beirithe	[beirigh] boil	17
gráinnithe	gráinigh? Hated	17
gona	go na with his?	17
Muran	Isn't that	18
Ag pramsáil	Ag [pramsáil] frisking	18
Sa gcailleach	Sa [cailleach] hag	18
Haistíle	[haistíola] play-acting, acting strange; freakiness	18

Fógra

Do leasaigh mé an Liosta Focail inniu. Tá sé ag eirí saghas fada, seans go mbeidh orainn é a scoilt!

Tans, Staters, agus Blueshirts

Bhí Daideo san IRA, agus b'iad na Tans, Staters agus Bluesirts an namhaid ag treimhsí eagsúla den streachailt.

1. Na "Tans"
   Tháinig na feisirí de chuid Sinn Féin a toghadh chuid Westminster le chéile i dteach an Árd Mhéara i mBÁC ar an 21ú Eanáir, 1919. B'é sin An Chéad Dáil. Ar an lá chéanna, mharáigh baill den IRA beirt ón RIC i gcontae Tiobraid Árainn, gníomh a chuir tús le Cogadh na Saoirse. Ní raibh aon chéad faighte don gníomh seo. Bhí deacrachtaí ag Rialtas na Breataine, toisc gur éirigh baill den RIC as, agus is dá bharr sin a chuir siad forsa cúnta ar bun. Daoscar slua de sháighdiúrí a bhí éirithe as, agus fiú roinnt coirpigh, a bhí sa dream seo, agus chaith siad meascan d'éide poiliní (dubh) agus airm (khaki). Is as sin a bhfuair siad an leasainm "Black and Tans" - (ó foireann ráschúanna, más buan mo chuimhne, ach nílim ag fail tagairt do sin faoi láthair)


2. Na "Staters"
   Tháinig deireadh le Cogadh na Saoirse nuair a ghlac Dáil Éireann le 64 guth in aghaidh 57 leis an gConradh Angla-Éireannach, a bhunaigh Saorstát Éireann. Cé go raibh "Saorstát" a úsáid roimhe sin mar leagan ghaeilge de "Republic", "The Irish Free State" a tugadh ar an Stát. As sin a d'eascair an leasainm Staters dóibh siúd a sheas leis an gConradh sa chogadh fuilteach a lean go dtí 1926, cogadh ar a dtugtar "Cogadh na gCarad" sa Ghaeilge, agus a d'fhág lorg doimhin ar stair na hÉireann ó shin


3. Na "Blueshirts"
Gné casta eile den stair. Nuair a chéad bunaíodh Fianna Fáil ag Dev, bhí tacaíocht an IRA aige, tacaíocht ar bhain sé feidhm as i gcoinne a naimhde pholaitiúla. "Cumann na nGaedhal" a bhí ar an gcuid sin de Shinn Féin a sheas leis an gConradh. Bhí pairtí ag na feirmeoirí móra freisin, agus iarsmaí de phairtí "Home Rule" Redmond - an Pairtí Parliamenteach Éireannach. Tháinig na dreamanna seo le chéile faoi roinnt ainmneacha. Chuir siad buíon ar siúl chun cosaint a thabhairt dá gcruinnithe, a bhíodh á scriosadh ag baill den IRA. Ar ball, thosnaigh an buíon seo ag caitheamh léine gorm ar mhaithe lena gcomraidaithe a aithint le linn bruíon. Luaitear gothaí faisisteacha leo, agus chuaigh roinnt acu don Spáinn le troid ar son Franco. Ar lean

(Fáilte roimh leasaithe. Cuid íogair den Stair seo - taim ag iarraidh bheith neodrach, ach...)

Angelus Silesius

Ón mbrollach:

Zeit is wie Ewigkeit und Ewigkeit wie Zeit,
So du nur selber nicht machst einen Unterschied

Is ionann am agus síoraíocht, agus síoraíocht agus am,
má chineann tusa gan difríocht a dhéanamh eathartu.


Ainm chleite Johannes Scheffler (1624-1677) atá i Angelus Silesius (Teachtaire ó Silesia). Rannaire cailiúl Géarmanach a iompaigh ina Chaitliceach chun ealú ó chúngaigeanteacht Phrotastúnach Schlesien a linne! Daonnachtaí (humanist) ab ea é.

Liosta Focail (Leasaithe 2006-01-16)

Focal Nua	miniú a fuair muid	lch/p	tuilleadh eolais faoin focal, nó abairt sámpla leis
Maothnas	[maoth ] soft, tender, moist	5	Maothnas = ?  Ní bhfuair mé in Ó Dónaill ná san Fhoclóir Beag é.
Ó tráth go chéile	Ó tráth go chéile = from one day to the next	5
Ghrinniú	[grinnigh ] scrutinize; observe closely	5	Á ghrinniú = being observed
Lionsaí	Lionsaí an chuimhne chéin = lenses of long memory	5
fiafhás	outgrowth	5
Saonta	naïve	5
Tráthúlacht	[tráthúlacht ] timeliness, appropriateness	5
Mórgóir	Ar an mórgóir = by and large	5
Friotal	Leis an bhfriotal = with the utterance	5
Doircheacht	[ dorchadas ] darkness	7
Truaill	[truaill ] case, sheath, scabbard; covering wretch	9
Scataí	Scataí = periods of time	9
Chruach	[cruach ] stack	9
glaic	[ glac ] grasp per easy reader:	9	This is the Dative Case of a 2d decl. noun. Same as Gen.S. w/o final 'e'
amas	attack; opening, opportunity (for attack); aim; guess;	9	Amas = aim
Taise	[taise ] compassion, dampness, humidity; relic	9	Gan taise gan trócaire = without compassion or mercy
i leaba	I leaba rud = instead of a thing
Clabhta	clout, blow	9
Baladh	odor	9
Amach ar an domhain	out on the deep
Araíocht	appearance, semblance; fitness, strength	9	Araíocht = appearance
Gálaí	[gála ] instalment (payment)] gale	9
Tuar	forebode	9
fuireach calaidh	delay in port (due to weather conditions)	10
Chur ó rath	Chur ó rath	10	A chur ó rath = to make useless
Dual don díoltas a bheith milis	proper for revenge to be sweet	10
Ghnóthachan	to win, gain, benefit	10
Sna fir	grown up	10
ar na saolta	Ar na saolta = ? atá beo ?	10	ar na saolta deireanacha seo - in recent times
Seachas dath eile	other than anything else	11
Feasach	knowledgable	11
Dar fia	By Jove! By Heaven!	11	Scrios fia orthu - damnation take them!
Chomhcheilge	[comhcheilg] conspiracy, plot	11
sceitheann	[sceith ] spew, divulge, fray, overflow, vomit; leak	11
slíocann	[slíoc ] pat, pet	12
dheasóg	a dheasóg - his right hand	12
ag corraí	ag corraí - stirring	13
céadghairm an choiligh	the rooster's first crow	13
Meabhraíonn	rembember, remind	13	Ardán seems like a toy town to me. (?)
sa gcaladh	quay, harbour	13
pána	[pána ] pane	13
loinnireach	loinnreach brightness, brilliance, radiance	13
léaschríocha	léas chríocha	13	borders? Beyond the shiny bits?
Éill	[iall ] lace -shoe, leash, strap, lash	13
mhadaí na cogaíochta	dogs of war	13
ag déanamh oirchille	[oirchill ] anticipation, lying in wait for	13
ag faire na huaine	keeping watch over the green	13
Fuil ina slaoda á stealladh	[slaod] drag, flow loads of blood being shed, spilled	13
an bád bán	the emigrant ship	13
nuaíocht	nuaidheacht [nuacht] news	13
scarúint	[scar] separate, diverge, part	13	[scarúint] variant verbal noun Indepedendent
sleasa	[slios] side	13
bothán buailíochta	[bothán] hut, shack, shed buailíochta	13	buailtín - small milking place, threshing place? The póitín shed?
clabhtaí	clouds	14	clouds
huachaise	[uachais] burrow	14
braichlise	[braich] malt	14
súmhaire	[súmhar] juicy	14
scleondrach	[scleondrach] elated	14
tortóga fliucha féarachta	[ tortóg ] clump [ féarach ] grassy (féarmhar)	14	[féarach] pasture wet grassy clumps?
traithnín	dry grass stalk	14	Ní fiú tráithnín é- It's not worth a straw. Leagfá le tráithnín mé - you could've knocked me down with a feather
sliobarna	[liobar] slattern; tatter; loose hanging thing	14
taoille	[ taoide ] tide	14
raic	[raic] fuss, uproar; wreckage	14
dúrud	[ dú ] black, dark; great, intense;evil; unknown	14
teannadh	[ teannadh ] pressure	15
bólaí codlatacha		15
mioscaiseach	[mioscaiseach] malicious	15
cuimlíonn	[cuimil] rub, wipe, fondle	15
caisearbháin	[ caisearbhán ] dandelion	15
teicheadh	[ teitheadh ] flight, retreat; escape, evasion	15
brioscarnacha	brioscarnach crunching crackling crunch, crackle	16
ag líocadh	[ leacaigh ] leacu countersink; collapse ?	16	or is it just licking?
jeacbhuataisí	jeacbhuataisí	16
gcaladh	[caladh ] quay, harbour	16
taobhaíonn	taobhaíonn	16
fearacht	[fearacht ] like	17
suáilcí	[suáilce] blessing, virtue	17
sceanta	[scean ] cut up	17
grifisc	[gramaisc] mob	17
comhcheilg	[comhcheilg ] conspiracy, plot	17
ríthábhachtach	[ rí] very [tábhachtach] consequential, important	17
beirithe	[beirigh] boil	17
gráinnithe	gráinigh? Hated	17
gona	go na with his?	17
Muran	Isn't that	18
Ag pramsáil	Ag [pramsáil] frisking	18
Sa gcailleach	Sa [cailleach] hag	18
Haistíle	[haistíola] play-acting, acting strange; freakiness	18

Curtha suas mar tabla, ach caithfead feabhas a chuir air